Czy mam się czego obawiać?

Sygnalista zgodnie z prawem jest chroniony przed działaniami odwetowymi, takimi jak na przykład zwolnienie z pracy lub brak urlopu. Jednak, aby miał zapewnione bezpieczeństwo, powinien przestrzegać kilku zasad. Zaraz je tutaj szczegółowo opiszemy.

Sygnalista to nie donosiciel

Niestety mimo wielu wyjaśnień na licznych konferencjach i webinarach, sygnalista nadal jest utożsamiany z donosicielem. Niektórzy uważają, że zgłaszają nieprawidłowości, tylko po to, żeby awansować lub nie być zwolnionymi z pracy.

Kiedy ochrona sygnalisty jest skuteczna?

Whistleblowing i system ochrony sygnalistów, powinien być dobrze przygotowany i zakomunikowany. Ochrona sygnalisty zadziała dobrze tylko wtedy, gdy każdy weźmie odpowiedzialność za to, co jest nie tak w jego miejscu pracy. Sygnalista musi wiedzieć, jakie ma prawa i obowiązki.

Uzasadnione podstawy ochrony

Sygnalista w momencie dokonywania zgłoszenia musi przypuszczać, że przekazywane przez niego informacje są zgodne z prawdą. Uzasadnione podstawy to nie 100% pewności. Sygnalista nie jest zobowiązany do prowadzenia wewnętrznego śledztwa czy raportowania o jego postępach. W systemie dla sygnalistów, chodzi o to, że musi on zebrać dowody i informacje, które są dla niego dostępne na zajmowanym stanowisku.

Zgłoszenie związane z pracą

Pewnie nie raz przekonałeś się o tym, jak łatwo jest uznać plotkę za prawdę. Dlatego, jeżeli chcesz zgłosić nieprawidłowość, to musi ona odnosić się do Twoich obowiązków i wykonywanych przez Ciebie zadań. Mogą wynikać na przykład z posiadanych przez Ciebie plików czy dokumentów.

Sygnalista nie może się bać, że w związku ze zgłoszeniem zniesławi kogoś, naruszy dobra osobiste czy wyjawi tajemnicę przedsiębiorstwa

Jednak zgłoszenie musi być konkretne i opierać się na faktach. Nie możesz do niego dodawać żadnych wątków pobocznych, które nie mają znaczenia dla sprawy.

Zgłoszenie może dotyczyć aktualnych lub potencjalnych naruszeń prawa

Celem sygnalizowania nieprawidłowości jest nie tylko wykrywanie przestępstw. Równie ważne jest zapobieganie nadużyciom. Im wcześniej dane łamanie prawa zostanie zgłoszone, tym prostsze będzie zarządzanie ryzykiem. Zgłoszenie przez sygnalistę może odnosić się również do nieścisłości lub luk w stosowanych procedurach. Dzięki temu, takie działanie sygnalisty chroni przed obchodzeniem prawa.

Informacje zawarte w zgłoszeniu powinny być zgodne z dyrektywą lub ustawą o ochronie sygnalistów (gdy już wejdzie w życie)

Obowiązkiem pracodawcy jest określenie (najlepiej w regulaminie wewnętrznym), jakie nieprawidłowości mogą być zgłaszane w jego firmie. Jednak tutaj nie ma pełnej swobody działania. Powinien trzymać się katalogu naruszeń wymienionych w dyrektywie unijnej. Może również rozszerzyć ten katalog o zgłoszenia odnoszące się do naruszeń regulacji wewnętrznych lub do standardów etycznych.

Nie bez znaczenia jest tutaj również fakt, że gdy ten katalog jest bardziej rozbudowany, to automatycznie obejmuje ochroną osoby, które składają zgłoszenia w zgodzie z przyjętymi procedurami.

Sygnalista może dokonać zgłoszenia zewnętrznego bez wcześniejszego dokonania zgłoszenia wewnętrznego

Gdy sygnalista zgłasza nieprawidłowości, które są niezgodnie z prawdą, to naraża się na karę grzywny, ograniczenia wolności lub nawet jej pozbawienia. Dlatego zanim zgłosisz, że coś niepokojącego dzieje się w Twojej firmie, to powinieneś najpierw zacząć od zgłoszenia wewnętrznego. Wtedy pracodawca ma szansę rozwiązać problem w firmie, stosując własne procedury. Natomiast, gdy sygnalista zgłosi nieprawdziwe informacje, to powinien się liczyć z odpowiedzialnością karną.

Pozostałe zasady dotyczące zgłaszania naruszeń

• Ujawnienie publiczn może być dokonane po wyczerpaniu trybu zgłoszeń.
• Sygnalista jest osobą, która ma na celu dobro organizacji i działa dla dobra ogółu.

Odpowiadając na pytanie zadane w tytule, nie masz się czego obawiać. Musisz jednak pamiętać o przestrzeganiu wszystkich wymienionych tutaj zasad. Wtedy nie grożą Ci ani działania odwetowe, ani odpowiedzialność karna.