Dyrektywa ochrona sygnalistów – czyli słowa klucze w zrozumieniu zamieszania wokół sygnalistów

Jakie ustawy regulują tę kwestię?

Nowe obowiązki dla pracodawców wynikają z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Zgodnie z nią do 17 grudnia 2021 r. państwa członkowskie, powinny wprowadzić przepisy niezbędne do jej wykonania.

Tyle, jeżeli chodzi o teorię. Natomiast w praktyce jest tak, że Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło jedynie projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, implementującej przepisy unijnej dyrektywy w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (dyrektywa 2019/1937).

Oznacza to, że przepisy dyrektywy unijnej zostaną wdrożone z opóźnieniem. Jednak Polska nie jest wyjątkiem od reguły. Podobna sytuacja dotyczy między innymi Szwecji oraz Niemiec. Natomiast Czechy, Estonia i Litwa rozpoczęły prace nad tym projektem już w 2019 roku.

Tak naprawdę mamy tutaj do czynienia z dwoma terminami wdrożenia dyrektywy. Pierwszy to 17 grudnia 2021 roku, a drugi to 17 grudnia 2023 roku. Druga z tych dat odnosi się do mniejszych podmiotów. Jeszcze do tego wrócimy.

Jaki jest cel dyrektywy o ochronie sygnalistów?

W maksymalnym skrócie najważniejszym zadaniem tej dyrektywy jest ochrona sygnalistów. Najwięcej informacji o danej instytucji mają oczywiście osoby bezpośrednio z nią związane. Gdy nie ma wdrożonej ustawy o sygnalistach, to taki pracownik, zgłaszając nieprawidłowości naraża się na bardzo wiele nieprzyjemnych konsekwencji. Możemy wśród nich wymienić na przykład różnego rodzaju działania odwetowe, zwolnienie z pracy, czy inne negatywne skutki zgłoszenia w jego życiu zawodowym i prywatnym.

Czym zajmuje się sygnalista?

Wspomnieliśmy o tym już w poprzednim akapicie, ale trzeba to rozwinąć. Sygnalista to osoba, która zgłasza nieprawidłowości w firmie lub w instytucji. Musi ona posiadać informacje o naruszeniach w danym miejscu.

Sygnalistami mogą być:

• pracownicy;
• osoby samozatrudnione;
• akcjonariusze lub wspólnicy oraz osoby będące członkami organu administrującego, zarządzającego lub nadzorczego przedsiębiorstwa, w tym członkowie niewykonawczych, a także wolontariusze i stażyści, bez względu na to, czy otrzymują oni wynagrodzenie;
• osoby pracujące pod nadzorem i kierownictwem wykonawców, podwykonawców i dostawców.

Warto tutaj dodać, że pojęcie sygnalisty nie odnosi się tylko do osób aktualnie zatrudnionych w danej instytucji. Nieprawidłowości mogą zgłaszać również byli pracownicy oraz kandydaci do pracy w tym konkretnym miejscu.

Kogo dotyczy obowiązek sygnalistów?

Sygnalistę powinny mieć przedsiębiorstwa:

• Zatrudniające ponad 250 pracowników – wprowadzenie przepisów w terminie 14 dni od daty wejścia w życie ustawy.
• Zatrudniające pomiędzy 50 a 249 pracowników – wdrożenie ustawy najpóźniej do dnia 17 grudnia 2023 r.

Dlatego pierwsza grupa przedsiębiorców już teraz powinna zacząć przygotowywać się do wprowadzenia przepisów o sygnalistów w firmie. Wykonanie tych obowiązków w ciągu 14 dni będzie bardzo utrudnione, a wręcz niemożliwe.

Jak wprowadzić przepisy o sygnalistach?

W projekcie ustawy o sygnalistach są wymienione trzy kanały zgłaszania naruszeń prawa. Właścicieli firm obowiązuje wyłącznie pierwszy z nich, czyli zgłoszenie wewnętrzne w ramach pracodawcy.

W związku z tym podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest opracowanie i wdrożenie regulaminu zgłoszeń wewnętrznych. Wymagane jest również utworzenie kanałów zgłoszeń oraz prowadzenie rejestru zgłoszeń i działań następczych. 

Nie masz jeszcze kanału do zgłoszeń wewnętrzych?

Sprawdź dlaczego warto rozważyć platformę Sygna-lista.pl

Źródła:

1. https://crido.pl/blog-law/sygnalisci-nowe-obowiazki-dla-pracodawcow/
2. https://kig.pl/co-dalej-z-projektem-ustawy-o-ochronie-sygnalistow/
3. https://sawaryn.com/publikacje/sygnalista-w-firmie-jak-wdrozyc-dyrektywe-o-sygnalistach/
4. https://eur-lex.europa.eu...PDF/?uri=CELEX:32019L1937