Gdzie zgłosić problemy w pracy?

Dlaczego pracodawcy muszą obejmować sygnalistów dodatkową ochroną i na czym ona polega? Jakie będą nowe obowiązki pracodawców? Podpowiemy Ci, co zmieni nowa dyrektywa unijna i jak będzie wyglądała ochrona sygnalistów. Odpowiemy również na pytanie kim jest sygnalista. Zaczynamy!

Akty prawne – gdzie szukać informacji o sygnalistach?

Podstawowe wiadomości o sygnalistach znajdziesz w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (dz.urz. Ue z 2019 r. L 305, s. 17). Zazwyczaj nazywa się ją po prostu dyrektywą o ochronie sygnalistów.

Zgodnie z prawem do 17 grudnia 2021 r. wszystkie państwa członkowskie UE, powinny wdrożyć ją do swojego systemu prawnego. Nie wszystkim krajom się to udało, a jednym z państw, które jeszcze tego nie zrobiły jest Polska.

Jak na razie mamy wyłącznie projekt ustawy o ochronie sygnalistów, który jeszcze nie wszedł w życie. Opublikowano go 18 października 2021 r. Vacatio legis to tylko 14 dni. Właśnie dlatego pracodawcy powinny o wiele wcześniej zacząć przygotowywać specjalny system do zgłaszania naruszeń przez sygnalistów.

Do czego odnoszą się przepisy o sygnalistach?

Pewnie już nie raz słyszałeś o rozmaitych skandalach. Dzięki odwadze pracowników lub innych osób udało się znaleźć winnych i ich ukarać. Unia Europejska doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że pracownicy, którzy mówią publicznie o działaniach niezgodnych z prawem w ich firmie są narażeni na działania odwetowe.

Najczęściej zdarzają się zwolnienia z pracy, gorsze traktowanie, a w skrajnych przypadkach nawet groźby karalne. Dlatego tak ważne dla wszystkich jest to, aby każdy, kto wie, że w jego firmie dzieje się coś niepokojącego, mógł to zgłosić w bezpieczny sposób.

Z tego względu wspomniana już wcześniej dyrektywa obejmuje ochroną również pracowników. Takie działania mają na celu też uszczelnienie prawa konkurencji w całej Unii Europejskiej.

Co zapewni pracownikom ochrona?

Jej zadaniem jest zachęcanie pracowników do zgłaszania potencjalnych naruszeń i działań niezgodnych z prawem w ich zakładzie pracy. Dzięki nowym przepisom, nie będą się oni musieli obawiać tak zwanych działań odwetowych. Tutaj jeszcze jedna uwaga. Działania odwetowe mogą pochodzić zarówno od pracodawców, jak i innych współpracowników.

Co mówi polska ustawa o sygnalistach?

Uzasadnienie projektu ustawy o ochronie sygnalistów wspomina o tym, że jej najważniejszym celem jest zwalczanie korupcji. Drugim celem jest osiągnięcie większej przejrzystości życia publicznego.

Kto to jest sygnalista?

Sygnalistą jest każda osoba fizyczna, która zgłasza nieprawidłowości związane z pracą przedsiębiorstwa. Ustawa o sygnalistach mówi o tym, że jest to bardzo szerokie pojęcie. Odnosi się ono również do innych osób, które w jakikolwiek sposób są związane z danym przedsiębiorstwem. Mamy tutaj na myśli na przykład stażystów, kandydatów do pracy, freelancerów, a nawet podwykonawców.

Jakie nadużycia w miejscu pracy może zgłosić sygnalista?

W projekcie polskiej ustawy o ochronie sygnalistów jest mowa o naruszeniach w miejscu pracy dotyczących na przykład:

• zamówień publicznych,
• usług, produktów i rynków finansowych,
• zapobiegania praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
• bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami,
• ochrony środowiska,
• ochrony konsumentów,
• ochrony prywatności i danych osobowych,
• interesów finansowych UE,
• zasad konkurencji.

Jednak pracodawca ma prawo do tego, żeby rozszerzyć zakres naruszeń. W praktyce oznacza to, że katalog może obejmować również naruszenia w miejscu pracy odnoszące się do kwestii etycznych, mobbingu, dyskryminacji, molestowania albo nadużyć menedżerskich.

Co robić, gdy w firmie jeszcze nie ma sygnalisty?

Wtedy pozostaje Ci zgłoszenie naruszeń bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy. Ta instytucja zajmuje się wszelkimi działaniami niezgodnymi z prawami pracowników. Może to być na przykład niepodpisanie umowy o pracę w ustalonym wcześniej terminie, nieodpowiednie traktowanie pracownika lub opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia.

Aby zgłosić naruszenia powinieneś złożyć skargę. Możesz to zrobić osobiście, za pomocą poczty elektronicznej lub ustnie.

Dowiedz się kogo obowiązuje ustawa! 

Źródła:

1. https://kglegal.pl/co-moze-zglosic-sygnalista/
2. http://www.beinsured.pl/artykuly/sygnalisci-w-zakladzie-pracy-czyli-podstawowe-informacje-na-temat-nowych-przepisow-ue,9146.html
3. https://www.wsb.pl/poznaj-wsb/dzielimy-sie-wiedza/jak-znalezc-prace-na-studiach/gdzie-zglosic-nieuczciwego-pracodawce
4. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L1937
5. https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/doradztwo-prawne/articles/alerty-prawne/projekt-ustawy-o-sygnalistach-opublikowany.html